ვლადიკავკაზიდან წვევამდელები სომხეთის სამხედრო ბაზაზე გადაიყვანეს, სადაც მათ კონტრაქტების გაფორმება აიძულეს. ასევე უკრაინიდან გაგზავნეს საკონტრაქტო ჯარისკაცები, მებრძოლების თქმით, სარდლობამ ისინი ვლადიკავკაზის სამხედრო ბაზიდან, რუსეთის შეიარაღებული ძალების მიერ კონტროლირებად, სომხეთში არსებულ “გიუმრის” ბაზაზე გაგზავნეს. აცხადებენ “ვაჟნიე ისტორიი “-თან საუბრისას “გაიარეთ ტყეში“ პროექტის წარმომადგენლები აცხადებენ, მათთვის არავის არაფერი უთქვამს კონტრაქტზე ხელის მოწერის შესახებ. აღნიშნული პროექტი ეხმარება რუსებს უკრაინის წინააღმდეგ ომში მონაწილეობის თავიდან აცილებაში.
ჯარისკაცმა, რომელმაც უფლებადამცველებს მიმართა, განაცხადა, რომ მას და მის თანამებრძოლებს უთხრეს, რომ სამსახურის ბოლო ოთხ თვეს სამხრეთ სამხედრო ოლქის სხვა ნაწილში გაატარებდნენ. წვევამდელები ჩასვეს თვითმფრინავში და არ უთხრეს, სად მიჰყავდათ. მხოლოდ ჩამოსვლისას მიხვდნენ, რომ სომხეთში იმყოფებოდნენ.
უკვე გიუმრის სამხედრო ბაზაზე ჯარისკაცებს სამედიცინო შემოწმება ჩაუტარდათ, რის შემდეგაც მათ გარკვეული დოკუმენტის ხელმოწერა სთხოვეს. ამასთან, მათ არ აძლევდნენ თავად დოკუმენტის ტექსტს – მებრძოლების წინაშე მხოლოდ ერთი ფურცელი იყო განთავსებული, რომელზეც მათ ხელმოწერას სთხოვდნენ.
„20 წლის ბიჭებმა სულელურად ჩათვალეს, რომ ეს იყო სამედიცინო შემოწმებასთან დაკავშირებული ფურცლები და მოაწერეს ხელი. მათ უთხრეს, რომ ეს იყო ანგარიში ამ ბაზაზე სამსახურის გაგრძელების შესახებ და თავდაცვის სამინისტროსთან შეთანხმება. სიტყვა “კონტრაქტი” არც კი იყო ნახსენები.” – ამბობს ივან ჩუვილიაევი, პროექტის “გასეირნება ტყეში” წარმომადგენელი.
მხოლოდ მეორე დღეს მიხვდნენ ჯარისკაცები, რომ მობილიზაციის პერიოდში ფაქტობრივად უვადო ხელშეკრულებები გააფორმეს და ცდილობდნენ მათ გაუქმებას, რაზე საპასუხოდაც სარდლობამ განაცხადა, რომ საბუთები უკვე შეთანხმებული იყო სამხედრო ოლქის შტაბთან.
რამდენი წვევამდელი გადაიყვანეს გიუმრში ამ გზით, უცნობია. როგორც წესი, იმ შემთხვევებში, როდესაც ჯარისკაცები იძულებულნი არიან დადონ ხელშეკრულება, ეს ხდება რუსეთის ტერიტორიაზე მდებარე საკუთარ სამხედრო ნაწილში. უფლებადამცველები ვერ ხსნიან, რატომ გადაიყვანეს მებრძოლები ამჯერად სომხეთში.
გარდა ამისა, იგივე წვევამდელების თქმით, ცნობილია, რომ უკრაინაში მებრძოლი საკონტრაქტო ჯარისკაცები ახლა გიუმრის სამხედრო ბაზაზე არიან გადაყვანილი.
უფლებადამცველები თვლიან, რომ წვევამდელების კონტრაქტების გაფორმების იძულებით, რუსეთი უკრაინაში დანაკარგების ფონზე ავსებს რუსეთის შეიარაღებული ძალების რიგებს, რითაც თავს არიდებს მობილიზაციის საჯარო გამოცხადებას.
2023 წლის გაზაფხულზე წვევამდელებისთვის ხელშეკრულების გაფორმების რეგულაცია შეიცვალა, რომლის თანახმადაც ახლა ახალგაზრდა ჯარისკაცებს სამსახურის პირველივე დღიდან შეუძლიათ საკონტრაქტო ჯარისკაცები გახდნენ. მანამდე კონტრაქტის გაფორმების უფლება მხოლოდ საშუალო პროფესიული ან უმაღლესი განათლების მქონე წვევამდელებს, ასევე სამთვიანი მსახურობის მქონე სამხედროებს ჰქონდათ.
რუსეთის შეიარაღებული ძალების სამხედრო ბაზა სომხეთში 1990-იანი წლების შუა ხანებში ჩამოყალიბდა და რუსეთის ფედერაციისა და სომხეთის ჯარების გაერთიანებული ჯგუფის ნაწილი გახდა. ბაზები სომხეთში რამდენიმე ადგილზე მდებარეობს – გიუმრიში, ერევანში და ერებუნის აეროდრომზე. რუსეთის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ სამხედრო ბაზის ჯარისკაცები სომხეთისთვის საფრთხეს საკუთარ თავს საფრთხედ მიიჩნევენ და უპასუხებენ ნებისმიერ საფრთხეს რაც სომხეთს დაემუქრება.
მთიანი ყარაბაღის ორი ომის შედეგად (2020 და 2022), სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ნიკოლ ფაშინიანმა არაერთხელ გააკრიტიკა რუსი სამხედროები ვალდებულებების შეუსრულებლობის გამო და 2024 წლის 12 ივნისს მან გამოაცხადა ერევნის შესაძლო გარდაუვალი გასვლა კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულებიდან (CSTO).
