Çoxmənzilli yaşayış binalarına təbii qazın verilməsi və istehlakı qaydalarında yeniliklər var. “Semek” tərəfindən hazırlanmış dəyişikliklərə əsasən, mərkəzi istilik istifadəçilərinin fərdi istilik enerjisi sayğaclarından istifadə etməklə istilik qazanının istehlak etdiyi təbii qazın məişət tarifi ilə alınacağı ümumi istilik qazanının quraşdırılması mümkün olur.
Bundan əlavə, yeni sistem müxtəlif bərpa olunan enerji mənbələrindən (məsələn, günəş enerjisi) istifadə etməklə qaz istehlakını hər il 70%-ə qədər azaldacaq.
Daha dəqiq desək, təbii qazın tədarükü və istehlakı qaydalarında nələrin dəyişdiyini və dəyişikliklərin kimlərə təsir edəcəyi barədə Semek-in Tənzimləmənin İnkişafı və Metodoloji Təminat Departamentinin direktoru Vano Meçurçlişvili ilə danışıb.
Yeni tənzimləmə nə deməkdir?
Biz bir neçə ildir ki, bu məsələni müşahidə edirik və istilik sənayesinin inkişafına mane olan problemləri aradan qaldırmağa çalışırıq. Bildiyiniz kimi, 90-cı illərdə Gürcüstanda istilik sektoru tamamilə yoxa çıxdı. Hesab edirəm ki, “Semek”in həyata keçirdiyi dəyişikliklərlə əsas əngəl törədən hallar müəyyən edilərək zərərsizləşdirildi. Konkret reqlamentə gəlincə, dəyişikliyə əsasən, çoxmənzilli evin mərkəzi istilik sisteminin mülkiyyətçisi-istifadəçisi kimi qeydiyyatda olmasından (fiziki, hüquqi şəxs və ya ortaqlıq) asılı olmayaraq, məişət tarifi belə olacaq. Bu mərkəzi istilik sisteminə qoşulmuş istifadəçilərin maraqlarından asılı olaraq istehlak edilmiş qaza görə hesablanır. Lakin bu sistemin işləməsi üçün məişət istehlakının payını bilmək lazımdır. Bunu isə yalnız fərdi istilik enerjisi sayğacları (smart sayğaclar) vasitəsilə başa düşmək olar. Mərkəzi istilik sisteminin bərpa olunan və alternativ enerji mənbəyindən istifadə etməsi də vacibdir.
Əvvəllər hansı problemlər olub və tarif necə hesablanıb?
Burada problem ondan ibarət idi ki, bu tənzimləmə mövcud olmayana qədər mərkəzi istilik istehlakçısı kimi qeydiyyatda olanlardan məişət və məişətdənkənar təbii qaz tariflərinə uyğun olaraq ödəniş edilirdi və onlar arasında böyük fərq var idi. Müvafiq olaraq, xidmət şirkəti müştəri kimi qeydiyyatdan keçə bilmədi, çünki o zaman bu istilik sistemləri üçün təxminən iki dəfə çox vergi ödəməli olacaqdı. Alternativ olaraq çoxmənzilli binalarda kondominiumların qeydiyyata alınması idi.
Ortaqlığın belə bir məsuliyyəti öz üzərinə götürməsi üçün aylıq ödənişlər edilərkən və çoxlu bacarıqların artırılması tələb olunur. Müvafiq olaraq, bu dəyişikliklə çoxmənzilli evin mərkəzi istilik sistemi tələblərə cavab verərsə, fərdi istilik enerjisi sayğacları quraşdırılacaq, bu sayğaclar qaz paylayıcı lisenziya sahibinin serverinə qoşularaq, payını çıxara biləcək.
Ona görə də bu sistemi tətbiq etməklə istifadəçi bu risklərdən tamamilə uzaqlaşır. Üstəlik, biz elementar olaraq əllərimizi yumaq üçün başqa ölkələrdən daxil olan təbii qazdan istifadə edirik və pulsuz günəş enerjisindən də imtina edirik.
Bu sistemlər harada quraşdırılıb?
Təhlükəsizliyə görə bu sistemlərin yerləşdirilməsi adətən binanın damında aparılır, yüksək səmərəli qazan quraşdırılır, istehlakın eyni vaxtda nisbəti var, müştəri istehlakına uyğun olaraq ödəniş edir və günəş enerjisindən istifadə etmək imkanı olur. Buna görə də , müştəri hər ay daha az ödəyəcək və təhlükəsiz və ekoloji cəhətdən təmiz bir həyat yaşayacaq.
Nə qədər az faizlə deyə bilərsiniz?
Belə cavab vermək çox çətindir, amma təsəvvür edin, məişət tarifi qeyri-təsərrüfatdan iki dəfə azdır. Sonra, ikincisi, belə qazanlar çox yüksək enerji səmərəliliyi ilə xarakterizə olunur. Hər şeyi bir kənara qoysaq, burada günəş enerjisindən də istifadə edə bilərik (Gürcüstanda onun səmərəliliyi çox yüksəkdir). Günəş enerjisi kollektorlarından səmərəli istifadə etsək, bir binada yay mövsümündə belə kollektorların 3/4-ü quraşdırılsa, qaz sərfiyyatını tamamilə əvəz edər. İl ərzində qazdan asılılıq haradasa 70%-ə qədər azalacaq. Bu sistem 5-6 ildən sonra hardasa özünü ödəyə bilər (fərdi qazan quraşdırmaq nə qədər xərc çəkir, bu sistemin qurulması hər bir müştəriyə o qədər də sərf etməyəcək). Ən əsası, tikinti layihə təşkilatı bu sistemin təşkilini nəzərə alırsa, tikinti mərhələsində çox ucuz olacaq.
Bildiyimizə görə, dəyişikliklər 2025-ci ildən istifadəyə verilən çoxmənzilli yaşayış evlərinə şamil edilir, bu qaydaya əməl olunması məcburidirmi?
Bu tənzimləmə məcburi deyil, könüllüdür. Onların yararlana biləcəkləri bir fürsət olduğunu söyləmək olar. Bunsuz müasir, enerjiyə qənaət edən binadan danışmaq mümkün deyil. Həm də binanın nə vaxt tikildiyinin əhəmiyyəti yoxdur, əsas odur ki, bu sistemin quraşdırılması üçün lazımi şərtləri təmin etsin.
