Türkiyə rəsmi açıqlama vermədən ixracatçılarına Amerika hərbi məhsullarının Rusiyaya daşınmasına qadağa qoyub. Bu, Vaşinqtonun Qərbin sanksiyalarına qoşulmayan və Rusiya-Ukrayna münaqişəsində neytrallığını qorumağa çalışan Ankaranı Rusiya hərbi-sənaye kompleksini dəstəkləməyin “nəticələri” ilə hədələməsindən sonra baş verib.
QafqazTürk Media Moskva Times-a istinadən xəbər verir ki, Financial Times-a məsələni bilavasitə bilən üç nəfər bildirib ki , Türkiyə hakimiyyəti son həftələrdə ölkənin elektron gömrük sistemində dəyişikliklər edib . ABŞ, Aİ, Böyük Britaniya və Yaponiyanın Rusiya hərbi sənayesi üçün kritik hesab etdiyi 50 “yüksək prioritet” mallar siyahısına daxil edilmiş Amerika məhsullarının Rusiyaya göndərilməsi artıq ixracatçılara qadağan ediləcək. Bunlara raket və dronlarda istifadə olunan prosessorlar və yaddaş kartları, uzaqdan idarəetmə sistemləri, dəzgahlar və silah istehsalında istifadə olunan digər avadanlıqlar da daxil olmaqla qabaqcıl elektronika daxildir.
İki mənbənin FT-yə verdiyi məlumata görə, AB-dən oxşar malların tədarükü əvvəllər bloklanıb. Mənbələrdən biri bildirib ki, məhdudiyyətlər “siyasi baxımdan həssas” bir məsələ olduğu üçün ictimaiyyətə açıqlanmır.
Co Bayden administrasiyası Türkiyə vasitəsilə Rusiyaya silah məhsullarının tədarükünü dayandırmaq üçün əhəmiyyətli səylər göstərib. Avqust ayında Amerikanın qabaqcıl texnologiyasının ABŞ düşmənlərinin əlinə keçməsinin qarşısını almağa çalışan ABŞ ticarət nazirinin köməkçisi Metyu Akselrod Ankara və İstanbulda türk rəsmiləri və top-menecerləri ilə görüşüb. Axelrod Türkiyə nümayəndələrinə bu cür məhsulların Rusiyaya tədarükünü əngəlləməsə, xoşagəlməz “nəticələr” barədə xəbərdarlıq edib.
Akselrod FT-nin sorğusuna cavab olaraq deyib: “Biz inanırıq ki, Türkiyə hökuməti bizim narahatlıqlarımızı eşitdi və onları anladı. “Biz inanırıq ki, əməkdaşlıq güclənəcək”.
ABŞ 2023-cü ilin dekabrında sanksiya tətbiq edilən mallarla əməliyyatlara xidmət göstərən digər ölkələrin banklarına qarşı ikinci dərəcəli sanksiyalar tətbiq etmək imkanını elan etdikdən sonra Türkiyə vasitəsilə Qərb məhsullarının tədarükü artıq əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Nəticədə Türkiyə bankları bu cür əməliyyatları həyata keçirməkdən imtina etməyə başlayıblar.
Ukraynadakı müharibədən əvvəl Türkiyədən Rusiyaya yüksək prioritet malların aylıq ixracı ayda cəmi 3 milyon dollar idisə, Türkiyə statistikasına görə, 2022-ci ilin dekabrına qədər 37,6 milyon dollara yüksəldi. ABŞ-ın ikinci dərəcəli sanksiyalarının açıqlanmasından bir qədər əvvəl bu, 26,5 milyon dollar, 2024-cü ilin iyulunda isə cəmi 4,5 milyon dollar idi.
Əsas daşıma məntəqəsi Çin (Honq Konq daxil olmaqla) olaraq qalır. “Trade Data Monitor”un məlumatına görə, ötən iyul ayında onlar Rusiyaya 377,7 milyon dollar dəyərində hərbi məhsul satıblar, 2023-cü ilin dekabrında isə bu rəqəm 680 milyon dolları keçib.
