Tbilisidə abidəsi qoyulacaq olan, Nadir şahın sevimlisi çar II İrakli kimdir?
Anası II Vaxtanqın qızı Tamar, atası isə I İraklinin oğlu II Teymuraz olmuşdur.
II İrakli 1720- ci ildə Telavidə anadan olmuşdur.
1744-1762-ci illərdə Kaxetinin, 1762-1798-ci illərdə isə Kartli-Kaxetinin çarı olmuşdur.
1733-cü ildə İrakli atasını Neişin vadisində Leklərə qarşı döyüşdə müşayiət etmişdir. Bu, gənc İraklinin ilk yürüyüşü idi. O zaman zəifləmiş və xanlıqlara bölünmüş İranın gələcək rəhbəri Tamaz-Quli-Xan artıq müəyyən edilmişdi, sonradan isə Nadir-Şah adlandırılmışdı.
1737-ci ildə Nadir şah Hindistana doğru yürüş etmiş və böyük əraziləri fəth etmişdir. İrakli min nəfəri ilə bu döyüşdə onu müşayiət etmişdir. İrakli Nadir şahın yürüşündə iştirak edərək yaxşı hərbi təcrübə qazanmışdır. Şah İraklinin və onu müşayiət edən gürcülərin döyüş qabiliyyətinə və müdrikliyinə heyran olmuş, xüsusən də gənc İraklinin qəhrəmanlığına heyran qalmışdı. 1739-cu ildə Nadir şah İrakliyə vətəninə qayıtmağa icazə vermişdir. İrakli həmin ilin dekabrında Kaxetə qayıtmışdır.
İrakli 1762-ci ildə çar olduqdan sonra bir çox islahatlar keçirmişdir:
Knyazların müstəqilliyini məhdudlaşdırmış və bəzi knyazlıqları ləğv etmişdir (Araqvi, Ksani);
Yadelli işğalçıların basqınları nəticəsində viran qalan bölgələri məskunlaşdırmışdır;
Feodalları məhdudlaşdırmaq üçün təhkimçiliyin tənzimlənməsini həyata keçirmişdir;
Onun sayəsində öz vəsaiti və təşəbbüsü ilə əsirlikdən qayıdan kəndliyə azadlıq verilmişdir;
Azad mülkədar-yürüyüşçülər sinfini yaratdı və çoxaltmışdır;
Vəzifə prinsipi əsasında daimi ordu yaratmışdır;
Şəhər mülkiyyəti qaydasını bərpa etmişdir (1770);
Osmanlı hakimiyyəti dövründə ağasız təhkimçilərin satışını və əsir alverini qadağan etmişdir;
Dövlət strukturunun yenilənməsi üçün mühüm tədbirlər görmüşdür;
Rusiyadan nümunə götürərək hərbi sistem tətbiq etmişdir;
O, idarəçiliyi ayrı-ayrı idarələrə görə bölməyə çalışmışdır: “Xarici işlər”, “Dövlət gəlirləri” və “Hərbi işlər”.
Təbii ki, bununla bitmir:
Ölkədə təhsilə böyük diqqət yetirilmiş, ilahiyyat seminariyaları, məktəblər açılmışdır. VI Vaxtanqın Valaxiyadan (Rumıniya) gətirdiyi mətbəə bərpa olunmuş və çoxlu sayda kitab çap olunmuşdur.
Bir qrup təhsil və mədəniyyət işçisi şahın ətrafına toplanmış, kilsənin möhkəmlənməsinə xüsusi diqqət yetirmişdir. Bir çox millətlərdən olan xristianlar və qeyri-xristianlar dinc həyat tapmaq və burada məskunlaşmaq üçün Tbilisiyə getməyə başlamışlar.
Tiflis Zaqafqaziyanın siyasi, mədəni və ticarət mərkəzinə çevrilmişdir. Avropa ölkələri də Gürcüstanla maraqlanmağa başlamışlar.
O dövrün Rusiya və Avropa qəzet və jurnallarında “Qaçan Aslan” adı daşıyan “Şahzadə İrakli” haqqında çoxlu məktublar çap olunmuşdur.
1798-ci ildə dünyasını dəyişən zaman İraklini İvane Cavaxişvili, Niko Berdzenişvili və Simon Canaşiya belə təsvir etmişlər:
“Vətənin fədakar müdafiəçisi, böyük dövlət xadimi, dahi sərkərdəsi, dövrünün qabaqcıl insanı, II İrakli!
Yaşına baxmayaraq, onun itkisi ölkə üçün əvəzedilməz itki oldu”.
