Texnologiya və elmin sərhədlərini aşan və dövrümüzün ən önəmli texnologiyalarından biri olan süni intellekt texnologiyası insanların diqqətini cəlb edir. İnsanların əksəriyyəti süni intellektin həyatımızı asanlaşdıracağına inansa da, bu texnologiyanın insanlığa böyü zərər verəcəyini düşünənlər də var.
Süni intellekt, bir avadanlığın və ya kompüter proqramının ağıllı canlılar kimi düşünüb, hərəkət etmək texnologiyası adlandırılır. Süni intellekt texnologiyası insanlara xas olan məlumat, mühakimə, öyrənmə və nəsnələri idarət etmə kimi bacarıqların cihazlara ötürülməsini əsas məqsəd hesab edir. Bu sahədəki texnoloji nailiyyətlər süni intellekt mühəndisliyi peşəsini ortaya çıxarıb.
Bəs nə vaxtsa süni intellekt nə vaxtsa insanlar qədər ağıllı olacaqmı — bu barədə sizə beş ekspertin cavabını təqdim edirik.
Paul Formosa – Süni intellekt və texnologiya fəlsəfəsi
“Süni intellekt artıq bir çox vəzifələrdə insanlarla eyni yeri tutmuş və hətta keçmişdir. Strategiya oyunlarında bizi məğlub edə, bir çox dil performans göstəricilərində bizdən üstün ola bilər və universitet bakalavrı tələbəsinə mükəmməl esse yaza bilər. Əlbəttə, insan kimi suni intelekt də nəyisə icad edə və ya “təsəvvür edə” və bunda səhv ola bilər, amma insanlar da səhf edə bilir.
Kifayət qədər vaxt verildikdə, süni intellekt çox güman ki, “insan səviyyəsində intellektə” çatacaq. Yəni o, insanın fəaliyyət göstərdiyi bir çox zəka sahələrində kifayət qədər peşəkarlığa nail olmaq qabiliyyətinə malik olacaq. Yenə də bəziləri süni intellektin irəliləyişlərinə baxmayaraq, onun həqiqətən insan kimi “ağıllı” olacağını sual edə bilər, çünki o şüurlu olmadığı üçün nə etdiyini dərk etmir.
Mən isə buna belə cavab verərdim ki, süni intellekt heç vaxt şüurlu olmaya bilər, lakin getdikcə daha çox ağıllı şeylər edə bilir. Bəzi hallarda bunu bizdən daha yaxşı edirlər və bu tendensiyanın davam edəcəyi ehtimalı var.“
Kristina Maher – Hesablama Neyrologiyası və Biotibbi Mühəndislik
“Süni intellekt insan səviyyəli intellektə çatacaq, lakin bu, çox güman ki, tezliklə baş verməyəcək. İnsan səviyyəli zəka bizə düşünməyə, problemləri həll etməyə və qərarlar qəbul etməyə imkan verir. Uyğunlaşma, sosial intellekt və təcrübi öyrənmə daxil olmaqla bir çox koqnitiv bacarıq tələb edir.
Biz insanlar bu keyfiyyətləri doğulduğu andan əldə edirik. Uşaqlıqda biz tənqidi düşüncə və emosional idarəetməni də öyrənirik. Xarici aləmlə təmasda olanda biz emosiya hissi inkişaf etdiririk. İnsan beyninin bu cür intellektin inkişafı üçün uzun illər tələb etməsi vacibdir.
Süni intellekt modelləri üçün qalan tək şey tənqidi düşünmə, duyğunun nə olduğunu və hansı hadisələrin nəyə səbəb ola biləcəyini anlamaq kimi insan xüsusiyyətləri öyrənməkdir.
Süni intellekt hələlik bu imkanlara malik deyil. Ancaq insanlar bu bacarıqları mənimsəmişlərsə, süni intellekt də yəqin ki, bacarmalıdır – və bəlkə də daha sürətli. Biz yalnız indi bu keyfiyyətləri əldə etmək üçün suni intelekt modellərini yaratmağı, öyrətməyi və onlarla qarşılıqlı əlaqə qurmağı öyrənirik. Əslində əsas sual süni intellektin insan səviyyəsində intellektə nail olub-olmayacağı deyil, ona nə vaxt və necə nail olacağıdır.”
Seyidəli Mircəlil – Süni və komanda intellekti
“İnanıram ki, süni intellekt insan zəkasını geridə qoyacaq. Keçmiş bizə göz ardı edilə bilməyən sübutları təqdim edir. Bir çox insanlar video oyunları oynamaq, şəkilləri tanımaq və məzmun yaratmaq kimi vəzifələrin yalnız insanlar tərəfindən edilə biləcəyinə inanırdı. Ancaq texnoloji tərəqqi bunun əksini sübut etdi.
Süni intellekt uzun bir yol keçib, lakin intuisiya, empatiya və yaradıcılıq tələb edən vəzifələrdə hələ yetişməyib. Lakin alqoritmlərdəki irəliləyişlər bizə bunu etməyə imkan verəcək.
Bundan əlavə, süni intellekt sistemləri insan kimi idrak qabiliyyətlərinə nail olduqdan sonra “uçqun effekti” yaranacaq və AI sistemləri minimal insan iştirakı ilə özlərini təkmilləşdirə biləcəklər. Bu cür “kəşfiyyatın avtomatlaşdırılması” dünyanı kökündən dəyişəcək.
Buna baxmayaraq süni intellekt əhəmiyyətli bir problem olaraq qalır. Bu istiqamətdə hərəkət edərkən çox diqqətlə nəzərdən keçirməli olduğumuz etik və ictimai təsirlər var.”
Dana Rezazadegan – Süni intellekt və məlumat alimi
“Bəli, süni intellekt bir çox cəhətdən insanlar qədər ağıllı olur, lakin onun nə qədər ağıllı olacağı əsasən kvant hesablamasındakı irəliləyişlərdən asılıdır.
İnsan zəkası faktları bilmək qədər sadə deyil. Hətta süni intellekt modellərinin hazırda təqlid edə bildiyi, lakin tam edə bilməyəcəyi yaradıcılıq, emosional zəka və intuisiya kimi bir neçə aspekti var. Beləliklə, süni intellekt kütləvi şəkildə inkişaf edib və bu tendensiya davam edəcək.
Mövcud suni intelekt modelləri nisbətən kiçik və qərəzli təlim bazaları ilə məhdudlaşır. Ancaq kvant kompüterlərinin yaranması süni intellektin imkanlarını artıracaq. Kvantla gücləndirilmiş süni intellektlə biz süni intellekt modellərini çoxlu kütləvi məlumatlar bazası ilə “qidalandıra” biləcəyik. Bu modellərə sürətli və dəqiq analiz etməyə imkan verəcək.
Sabit kvant kompüterlərində işləyən süni intellekt alqoritmlərinin bütün aspektlərdə insan zəkasına uyğun gəlməsə də, ümumiləşdirilmiş insan zəkasına bənzər bir şey əldə etmək üçün yaxşı şans var.“
Marsel Şarti – Maşın öyrənilməsi alimi
“Düşünürəm ki, Süni Ümumi İntellekt (AGI) bir gün reallığa çevriləcək, lakin dəqiq nə vaxt demək çətindir. AGI yaradılarsa, onun insan səviyyəli intellektini geridə qoyması qaçınılmazdır.
İnsanların özləri fizika qanunları vasitəsilə yüksək çevik və uyğunlaşa bilən zəkanın mümkün olduğuna sübutdur. Maşınların insana kimi problem həll etmə bacarıqları sahib olmamasına inanmamaq üçün heç bir əsas səbəb yoxdur.
Bundan əlavə, süni intellekt insanlardan daha yaxşı sürət və yaddaş tutumu, daha az fiziki məhdudiyyətlər və daha çox rasionallıq və rekursiv özünü təkmilləşdirmə potensialı kimi fərqli üstünlüklərə malikdir.
Bundan sonra bizim əsas problemimiz kəşfiyyatın özünü daha yaxşı başa düşmək və AGI-nin necə qurulacağını anlamaq olacaq. Bugünkü süni intellekt sistemlərinin bir çox məhdudiyyətləri var və AGI üçün xarakterik olan müxtəlif sahələrdə peşəkar olmağa belə yaxın deyil. AGI-nin gələcək inkişafı yəqin ki, gözlənilməz irəliləyişlər və yeniliklər tələb edəcək.
2032-ci il insan kimi “ağıllı” olan suni ümümi intelektin buraxılışının orta gözlənilən tarixi hesab edilir, lakin bu proqnoz həddən artıq optimist görünür. 2022-ci ildə dərc edilən ekspert hesabatına görə, 2059-cu ilə qədər insan səviyyəsində süni intellektə nail olmaq şansı 50 faizdir. “
Məqalə The Conversation əsasən hazırlanıb.
