19 May Atatürkü Anma Gənclik və İdman Bayramınız mübarək
Qazi Mustafa Kamal Atatürkün “1919-cu il mayın 19-da Samsuna getdim” sözləri ilə təsvir etdiyi türk millətinin taleyini dəyişdirən ilk addımdan 104 il keçir.
19 May Türk Millətinin Gənclik və İdman Bayramınız mübarək. Düz 104 il əvvəl Qazi Mustafa Kamal Sultan Vahdəddinin əmri ilə Bandırma bərəsi ilə Samsuna gedərək Milli Mübarizəyə gedən yolun ilk addımını atdı.
30 oktyabr 1918-ci ildə imzalanan Mudros barışıq müqaviləsindən sonra İzmir yunanlar, Adana fransızlar, Antalya və Konya isə italyanlar tərəfindən işğal edildi. İngilis əsgərləri Urfa, Maraş, Antep, Merzifon və Samsuna eniş etdi və İngilis donanması 13 noyabr 1918-ci ildə İstanbulun qarşısında lövbər saldı.
1918-ci il noyabrın 3-də Yıldırım Ordular Qrup Komandanlığından İstanbula qayıdan Mustafa Kamal altı ay qaldığı İstanbulda qurtuluş planları qurdu.
Samsun və ətrafındakı yunanlar 17-18 mart 1919-cu ildə Samsuna əsgər çıxaran ingilisləri arxalarına alaraq Mondros atəşkəs müqaviləsinin 7-ci maddəsinə uyğun olaraq bölgəni Müttəfiq dövlətlərin işğalına açmaq istəyirdilər. dəstə basqınları ilə xaosa səbəb olur.
Türk xalqının yunanların bu hiylələrinə qarşı təşkilatlanaraq canını və malını qorumaq üçün təşkilatlanmağa çalışdığı zaman narahat olan İngiltərə Ali Komissarlığı və Qara Dəniz Ordu Komandanlığı 21 aprel 1919-cu ildə İstanbul hökumətinə nota verdi. bölgədəki gərginliyin yatırılmasını və yunanlara qarşı qondarma hücumların qarşısının alınmasını tələb edir. .
Mustafa Kamal yola düşdü
Bölgədə asayişi təmin etmək üçün 9-cu Ordu Müfəttişi vəzifəsinə təyin edilən Mustafa Kamal 1919-cu il mayın 15-də İzmirin işğalının ertəsi günü Bandırma bərəsi ilə yola düşdü.
Mustafa Kamal və dostları Samsuna ilk addımlarını Reji Pierdən atıblar. Birinci Dünya Müharibəsi zamanı şəhərin bütün estakadaları ruslar tərəfindən bombalanmış, ancaq fransızlara məxsus Reji (Tekel idarəsi) estakadası toxunulmaz qalmışdır. Fransızlar o dövrdə Samsunda qurulan bir fabrikdə siqaret istehsal edirdilər, buna görə də estakadanın adı Tütün Pieresi olaraq da adlandırılırdı.
Onun gəlişi narahat oldu
Ulu Öndər Atatürkün Samsuna gəlişi ingilislərdə narahatlıq yaradıb. 6 gün Samsunda qalan Mustafa Kamal Atatürk mayın 25-də Havzaya getdi.
Qurtuluş yolunda Mustafa Kamal Atatürkün ikinci dayanacağı Havza idi. İlk mitinq də Havzada keçirilib. Mustafa Kamal Paşanın əmri ilə keçirilən mitinqdə İzmirin işğalı etiraz edilib.
Növbəti dayanacağı Amasya olacaq Mustafa Kamal 18 gündür Havzada Milli Mübarizə üçün mühüm addımlar atıb. Atatürk Havzadakı fəaliyyətdən xəbərdar olan ingilislərin təzyiqi ilə Doqquzuncu Ordu Müfəttişliyindən uzaqlaşdırıldı. Mustafa Kamal Atatürk Havza camaatını mülki olaraq yola saldı.
Qazi Mustafa Kamal və yoldaşlarının Samsunda alovlandırdığı Milli Mübarizə məşəli Amasiyada, Ərzurumda və Sivasda alovlandırılaraq bütün ölkəyə yayılıb. Milli Mübarizənin sonunda 1923-cü il oktyabrın 29-da qurulan Türkiyə Cümhuriyyətinin bu il 100 yaşı tamam olur.
