დაპატიჟე სტუმრად ქართველი, ან შენ წადი მასთან, ამის მერე ხელი მოგემართება” – ჩრდილოკავკასიელთა თქმულებები, ქართველის დაარსებული ჩეჩნური დაბა და ჯარეგა ვაჟას “სტუმარ-მასპინძლიდან”

ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ა­ზე თა­ვის დრო­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა შუა სა­უ­კუ­ნე­ე­ბის ქარ­თულ­მა ქრის­ტი­ა­ნულ­მა კულ­ტუ­რამ. ად­გი­ლობ­რი­ვი ხალ­ხე­ბის ფოლკ­ლო­რულ­მა შე­მოქ­მე­დე­ბამ და მი­თო­ლო­გი­ურ­მა ცნო­ბი­ე­რე­ბამ ბოლო დრომ­დე სი­უ­ჟე­ტე­ბი­სა და მო­ტი­ვე­ბის სა­ხით შე­მოგ­ვი­ნა­ხა ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის გავ­ლე­ნის კვა­ლი. ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ის მრა­ვალ კუ­თხე­ში დღემ­დე შე­მორ­ჩა ქარ­თუ­ლი მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი და სუ­ლი­ე­რი კულ­ტუ­რის არა­ერ­თი ძეგლი. ა.წ. 14 ივ­ლი­სი­დან 25 ივ­ლი­სამ­დე ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ა­ში სა­მეც­ნი­ე­რო მივ­ლი­ნე­ბით იმ­ყო­ფე­ბო­და ქარ­თველ პრო­ფე­სორ­თა ჯგუ­ფი. სა­მეც­ნი­ე­რო მივ­ლი­ნე­ბა გან­ხორ­ცი­ელ­და შოთა რუს­თა­ვე­ლის სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი სა­მეც­ნი­ე­რო ფონ­დის მხარ­და­ჭე­რით პრო­ექ­ტის ფარ­გლებ­ში. (პრო­ექ­ტის ხელ­მძღვა­ნე­ლი პრო­ფე­სო­რი ცირა ბა­რა­მი­ძე). ჩრდი­ლო­ეთ კავ­კა­სი­ა­ში ქარ­თუ­ლი მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი და სუ­ლი­ე­რი კულ­ტუ­რის ძეგ­ლე­ბის შე­სა­ხებ გვე­სა­უბ­რე­ბა პრო­ექ­ტის ძი­რი­თა­დი შემ­სრუ­ლე­ბე­ლი, ფი­ლო­ლო­გი­ის დოქ­ტო­რი, ფოლკ­ლო­რის­ტი, კავ­კა­სი­ო­ლო­გი ხვთი­სო მა­მი­სი­მე­დიშ­ვი­ლი.

You senითონ­ხა­ლეს რა­ი­ო­ნი უშუ­ა­ლოდ სა­ქარ­თვე­ლოს, კერ­ძოდ კი, ხევ­სუ­რეთს ესა­ზღვრე­ბა. 1944 წელს, რო­დე­საც ჩეჩ­ნე­ბი შუა აზი­ა­ში გა­და­ა­სახ­ლეს, საბ­ჭო­თა მთავ­რო­ბის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბით, ითონ­ხა­ლეს ახალ­ხე­ვი და­არ­ქვეს და იქ ქარ­თვე­ლი მთი­ე­ლე­ბი, ხევ­სუ­რე­ბი, ჩა­ა­სახ­ლეს. მაგ­რამ, როცა ჩეჩ­ნე­ბი დაბ­რუნ­დნენ თა­ვი­ანთ სამ­შობ­ლო­ში, ქარ­თვე­ლებ­მა, სხვე­ბი­სა­გან გან­სხვა­ვე­ბით, მა­შინ­ვე და­უ­ტო­ვეს ჩეჩ­ნებს მოვ­ლილ-ნა­პატ­რო­ნე­ბი სახ­ლე­ბი და თითო პი­რუ­ტყვი, რათა რე­პატ­რი­ან­ტებს ცხოვ­რე­ბის ხე­ლა­ხა­ლი და­წყე­ბა არ გას­ჭირ­ვე­ბო­დათ. ითონ­ხა­ლეს დღე­სას­წა­ულ­ზე ჩემ­თან მო­დი­ოდ­ნენ ჩე­ჩე­ნი უხუ­ცე­სე­ბი, რათა გა­მო­ე­ხა­ტათ თა­ვი­ან­თი პა­ტი­ვის­ცე­მა ქარ­თვე­ლი ხალ­ხის მი­მართ. ეს იყო ექ­სპე­დი­ცი­ის ყვე­ლა­ზე ემო­ცი­უ­რი და ამა­ღელ­ვე­ბე­ლი დღე. შა­ტო­ის რა­ი­ონ­ში მცხოვ­რებ­მა 65 წლის ჩე­ჩენ­მა სა­ლავ­დუ ალა­უ­დი­ნის ძე ბი­ჩა­ლოვ­მა ჩემ­თან სა­უ­ბარ­ში გა­იხ­სე­ბა წი­ნაპ­რე­ბის მიერ და­ტო­ვე­ბუ­ლი ბრძნუ­ლი შე­გო­ნე­ბის შე­სა­ხებ, რო­მელ­საც ბავ­შვო­ბა­ში უფ­რო­სე­ბი ხში­რად ახ­სე­ნებ­დნენ